Ons zelf behelpen op kundige wijze.

De arts zuivert de wonde en beschermt ze tegen infectie, maar geneest ze niet; dat doet de natuur. Een psychotherapeut helpt de problematiek te verhelderen, maar lost ze niet op; dat doet de persoon zelf. Wij kunnen er niet buiten : de helende kracht voor zowel medische als psychische als relationele problemen ligt in het organisme. Medici en psychotherapeuten wekken vaak een andere indruk, en de cliënten proberen hen daarin te vangen. Het lijkt, op eerste zicht, zoveel makkelijker voor de cliënt om de kunde en dus ook de verantwoordelijkheid over de eigen gezondheid in de handen van een ander te leggen.

De moeilijkste opgave, maar ook de meest wezenlijke imperatief waarvoor ieder van ons staat is : het eigen heil in eigen beheer te nemen. De ter hulp bijgeroepen deskundigen kunnen slechts gangmakers zijn bij dit allerpersoonlijkste proces van de genezing, d.i. van de psychische en somatische arbeid waardoor men zich uit­ zuivert, herordent, re-integreert en herstelt. Dil is een existentiële opgave, d.w.z. een opgave die we niet zo maar vrijwillig kunnen kiezen of laten ; we worden willens nillens voor deze opgave gesteld, niemand kan er ons van ontlasten, en onze eigen leven en dood hangen er vanaf. Wel heeft elk organisme de kracht om uit zichzelf te genezen, maar we moeten dan wel op kundige wijze alle aanwezige krachten mobiliseren.

Om te leren hoe ik mezelf kan behelpen, kan ik beroep doen op het getuigenis en de ervaring van lotsgenoten. Daarom organiseren mensen met eenzelfde probleem (borstamputatie, kunstnier, drankverslaving, fobie, echtscheiding, depressie, enz.) zich tot zelfhulp-groepen. Het fundamentele princiep daarbij is: anderen laten meeleven met hoe men zichzelf behelpt, heel gewoon spreken vanuit eigen ervaring en samen deelgenoot worden in de eigen worsteling; geen adviezen, geen kritiek, geen omslachtige analyse, geen betweterij.

Er zijn ook deskundigen, d.w.z. mensen die op bepaalde gebieden heel in ’t bijzon­der kundig zijn en die men heel speciaal vertrouwt. De ware deskundigheid is overi­gens gekenmerkt door de bereidwilligheid om deze kennis zo vlug en zo duidelijk mogelijk door te geven.

…

De kunst bestaat er in om zichzelf te leren verhelpen door, waar nodig, de bijstand in te roepen van deskundigen die hun kunde durven te delegeren. ‘Geef me een vis, en je voedt me voor een dag.
Leer me vissen, en je voedt me voor mijn leven’.

1. D. BRANDON, Zen in the art of helping, Delta/Seymour Lawrence, 1976, p. 45
2. M. MOELLER, Zelfhulpgroepen in de psychiatrie, in: P. VAN HARBERDEN en R. LAFAILLE, Zelfhulp: een nieuwe vorm van hulpverlening?, Den Haag, Vuga, 1978, 167-184